Rozwój systemów kolejowego transportu pasażerskiego w krajach Grupy Wyszehradzkiej i krajach bałtyckich

Main Article Content

Martyna Wilczewska


Słowa kluczowe : kolejowy transport pasażerski, Grupa Wyszehradzka, Europejski Zielony Ład, TOPSI, kraje bałtyckie
Abstrakt

Celem badania była ocena rozwoju krajowych systemów kolejowego transportu pasażerskiego Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji i Węgier na tle rezultatów osiąganych na poziomie całej UE w kontekście realizacji europejskich celów związanych ze zrównoważeniem europejskiego systemu transportowego. Badanie obecnego stanu oraz przyszłych perspektyw rozwoju europejskiego systemu transportu kolejowego stanowi istotne zagadnienie badawcze, szczególnie w kontekście przemian zachodzących w europejskim systemie transportowym. W badaniu zastosowano metodę TOPSIS, przy wykorzystaniu danych statystycznych publikowanych przez Eurostat, Komisję Europejską oraz IRG-Rail. W jej wyniku zbudowano cztery rankingi odzwierciedlające relatywne rezultaty osiągane przez systemy transportowe analizowanych krajów w latach 2005, 2010, 2015 i 2020. Wyniki badania wskazują, że w latach 2005 i 2010 jedynie Czechy i Węgry osiągały rezultaty powyżej średniej UE, w 2015 i 2020 roku natomiast udało się to również Słowacji. W analizowanym okresie cztery spośród siedmiu krajów (oprócz Węgier, Łotwy i Litwy) notowały regularny postęp aż do roku 2015, po czym w 2020 roku nastąpiła stagnacja lub spadek względnych rezultatów wszystkich krajów poza Węgrami. Przesunięcie modalne na transport kolejowy ma być jednym z kluczowych środków mających umożliwić realizację europejskich polityk dotyczących zrównoważonego rozwoju i osiągnięcie do 2050 roku neutralności klimatycznej, co czyni badanie tej gałęzi transportu istotnym narzędziem wspierania podejmowania decyzji rozwojowych.

Article Details

Jak cytować
Wilczewska, M. (2022). Rozwój systemów kolejowego transportu pasażerskiego w krajach Grupy Wyszehradzkiej i krajach bałtyckich. Ekonomika I Organizacja Logistyki, 7(2), 125–148. https://doi.org/10.22630/EIOL.2022.7.2.16
Bibliografia

Aparicio Á., 2017: The changing decision-making narratives in 25 years of TEN-T policies. Transportation Research Procedia, 25, 3715–3724. https://doi.org/10.1016/j.trpro.2017.05.223 (Crossref)

Bąk A., 2016: Porządkowanie liniowe obiektów metodą Hellwiga i TOPSIS – Analiza porównawcza, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 426, 22–31. https://doi.org/10.15611/pn.2016.426.02 (Crossref)

Blainey S., Hickford A., Preston J., 2012: Barriers to Passenger Rail Use: A Review of the Evidence, Transport Reviews, 32(6), 675–696. https://doi.org/10.1080/01441647.2012.743489 (Crossref)

Butkevičius J., 2007: Development of passenger transportation by railroad from Lithuania to European states, Transport, 22(2), 73–79. https://doi.org/10.3846/16484142.2007.9638102 (Crossref)

Calatayud A., Palacin R., Mangan J., Jackson E., Ruiz-Rua A., 2016: Understanding connectivity to international markets: A systematic review, Transport Reviews, 36(6), 713–736. https://doi.org/10.1080/01441647.2016.1157836 (Crossref)

Çelikbilek Y., Tüysüz F. 2020: An in-depth review of theory of the TOPSIS method: An experimental analysis, Journal of Management Analytics, 7(2), 281–300. https://doi.org/10.1080/23270012.2020.1748528 (Crossref)

Commission of the European Communities, 1992: The future development of the common trans-port policy – a global approach to the construction of a Community framework for sustainable mobility, Brussels, COM(92)494.

Commission of the European Communities, 2001: European transport policy for 2010: time to decide, Brussels, COM(2001) 307.

Czech M. 2021: Pan-European transport corridors in the policy of the European Union, Scientific Journal of Silesian University of Technology, 112, 51–62. https://doi.org/10.20858/sjsu-tst.2021.112.4 (Crossref)

Czerewacz-Filipowicz K. 2019: The Eurasian Economic Union as an Element of the Belt and Road Initiative, Comparative Economic Research Central and Eastern Europe, 22(2), 23–37. https://doi.org/10.2478/cer-2019-0010 (Crossref)

Dailydka S., Lingaitis L.P. 2009: Passenger transportation problems of the public limited liability company “Lietuvos Geležinkeliai”, Transport Problems, 4(3), 45–50.

Dolinayova A., Dömény I., 2022: Competition on the Railway Market in a Segment of Public Service Obligations in Terms of Effectiveness: Study in V4 Countries, Journal of Competitiveness, 14(3), 41–58. https://doi.org/10.7441/joc.2022.03.03 (Crossref)

European Commission, Directorate-General for Mobility and Transport, 2022: EU transport in figures: statistical pocketbook 2022, Publications Office of the European Union, Luxembourg, [źródło elektroniczne] https://data.europa.eu/doi/10.2832/216553 [dostęp: 12.11.2022].

European Commission, Directorate-General for Mobility and Transport, (2017). EU transport in figures: statistical pocketbook 2017, Publications Office of the European Union, Luxembourg, [źródło elektroniczne] https://data.europa.eu/doi/10.2832/041248 [dostęp: 12.11.2022].

European Commission, Directorate-General for Mobility and Transport, (2012). EU transport in figures: statistical pocketbook 2012, Publications Office of the European Union, Luxembourg, [źródło elektroniczne] https://data.europa.eu/doi/10.2832/52252 [dostęp: 12.11.2022].

European Commission, Directorate-General for Mobility and Transport, (2008). EU energy and transport in figures: statistical pocketbook 2007/2008, Publications Office of the Europe-an Union, Luxembourg, [źródło elektroniczne] https://data.europa.eu/doi/10.2768/16350 [dostęp: 12.11.2022].

Eurostat, 2022a: Passengers transported – RAIL_PA_TOTAL, [źródło elektroniczne] https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/RAIL_PA_TOTAL/default/table?lang=en&category=rail.rail_pa [dostęp: 27.11.2022].

Eurostat, 2022b: Train-movements, by type of vehicle and source of power – RAIL_TF_TRAVEH, [źródło elektroniczne] https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/RAIL_TF_TRAVEH/default/table?lang=en&category=rail.rail_tf (dostęp: 27.11.2022).

Farsewicz P., 2023: Litwa. LTG Link z długoletnią umową na przewozy pasażerskie, Rynek Kolejowy, [źródło elektroniczne] https://www.rynek-kolejowy.pl/mobile/litwa-ltg-link-z-dlu-goletnia-umowa-na-przewozy-pasazerskie-111608.html [dostęp: 06.02.2023].

Fedoruk A., 2019: Czechy zawstydzają Polskę. Liczba pasażerów mówi sama za siebie, Forbes, [źródło elektroniczne] https://www.forbes.pl/transport-i-logistyka/czechy-zawstydzaja-polske-liczba-pasazerow-mowi-sama-za-siebie/n4mts8j [dostęp: 16.11.2022].

Fleischer T., 2009: Transport Policy in the European Union: From an Eastern Perspective, Working Papers of the Institute for World Economics, 193, 15–31.

Fleischer T., 2016: The EU Transport Policy and the Enlargement Process, [w:] A.O.H. Evin, P. Emre-Balazs (red.), Turkey and the EU: Energy, Transport and Competition Policies, Claeys and Casteels, , 121–138.

Ghica L., 2008: Rhetorical strategies, institutional dilemmas: the Visegrad group and the Baltic cooperation facing the EU and NATO accession process, Analele Universitatii Bucuresti-Stiinte Politice, 10, 75–86.

Górniak J., 2014: Transport Accessibility in Light of the DEA Method, Comparative Economic Research, 17(4), 55–70. https://doi.org/10.2478/cer-2014-0032 (Crossref)

Granger R. J., Kosmider T., 2016: Towards a better European transport system, 6th Transport Research Arena, Warszawa. https://doi.org/10.1016/j.trpro.2016.05.505 (Crossref)

Hawas Y.E., Hassan M.N., Abulibdeh A., 2016: A multi-criteria approach of assessing public transport accessibility at a strategic level, Journal of Transport Geography, 57, 19–34. https://doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2016.09.011 (Crossref)

Hintosova A., Bruothova M., Vaskova I., 2020: Does Foreign Direct Investment Boost Innovation? The Case of the Visegrad and Baltic Countries, Quality Innovation Prosperity, 24(3), 106–121. https://doi.org/10.12776/qip.v24i3.1519 (Crossref)

Horpeniakova M., 2022: Czechy: 180 mln euro wsparcia od Komisji Europejskiej, Sektor Kolejowy [źródło elektroniczne] https://www.sektorkolejowy.pl/czechy-180-mln-euro-wspar-cia-od-komisji-europejskiej/ [dostęp: 16.11.2022].

Hwang C.L., Yoon K., 1981: Methods for Multiple Attribute Decision Making [w:] C.L. Hwang, K. Yoon (red.), Multiple Attribute Decision Making: Methods and Applications A State-of-the-Art Survey, Springer, 58–191. https://doi.org/10.1007/978-3-642-48318-9_3 (Crossref)

IRG-Rail, 2017: Fifth Annual Market Monitoring Report. [źródło elektroniczne] https://www.irg-[źródło elektroniczne] https://www.irg-rail.eu/irg/documents/market-monitoring/135,2017.html [dostęp: 27.11.2022].

IRG-Rail, 2021: Impacts of the COVID-19 crisis and national responses on European railway markets in 2020, [źródło elektroniczne] https://www.irg-rail.eu/irg/news/press-release/339,IRG-Rail-publishes-report-on-Impacts-of-the-COVID-19-crisis-and-national-re-spons.html [dostęp: 16.11.2022].

IRG-Rail, 2022: Tenth Annual Market Monitoring Report, [źródło elektroniczne] https://www.irg-rail.eu/irg/documents/market-monitoring/363,2022.html [dostęp: 27.11.2022].

Jarocka M., 2013: Wpływ metody doboru cech diagnostycznych na wynik porządkowania liniowego na przykładzie rankingu polskich uczelni. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Taksonomia, 279, 85–94.

Kaźmierczak, K., 2022: Koleje Łotewskie koncentrują się na transporcie pasażerskim, Obserwator Logistyczny, [źródło elektroniczne] https://obserwatorlogistyczny.pl/2022/02/03/koleje-lotewskie-koncentruja-sie-na-transporcie-pasazerskim/ [dostęp: 16.11.2022].

Khalili F.B., Antunes A.P., Mohaymany A.S., 2020: Evaluating interregional freight accessibility conditions through the combination of centrality and reliability measures, Journal of Transport Geography, 83, 102665. https://doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2020.102665 (Crossref)

Kolejowy Portal, 2022: Składy RegioPanter rozpoczęły nową erę transportu w południowych Czechach, [źródło elektroniczne] https://kolejowyportal.pl/sklady-regiopanter-rozpocze-ly-nowa-ere-transportu-w-poludniowych-czechach/ [dostęp: 16.11.2022].

Komisja Europejska, 2011: Roadmap to a Single European Transport Area–Towards a competitive and resource efficient transport system, COM(2011)144.

Komisja Europejska, 2022b: Promowanie mobilności zgodnej z zasadami zrównoważonego rozwoju: Komisja proponuje, aby rok 2021 był Europejskim Rokiem Kolei, Bruksela, [źródło elektroniczne] https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/ip_20_364 [dostęp: 10.11.2022].

Komisja Europejska, b.d.: TENtec Interactive Map Viewer, [źródło elektroniczne] https://ec.europa.eu/transport/infrastructure/tentec/tentec-portal/map/maps.html [dostęp: 12.11.2022].

Kukuła K., 2000: Metoda unitaryzacji zerowanej, Wydawnictwo Naukowe PWN, .

Lachert J., 2022: Czechy będą połączone koleją dużych prędkości. Polska może na tym skorzystać, [źródło elektroniczne] https://www.wnp.pl/logistyka/czechy-beda-polaczone-koleja-duzych-predkosci-polska-moze-na-tym-skorzystac,608294.html [dostęp: 16.11.2022].

Marczewski M., 2022: Alstom w Czechach prezentuje pierwszy pociąg pasażerski napędzany wodorem!, Na Kolei, [źródło elektroniczne] https://www.nakolei.pl/alstom-w-czechach-pre-zentuje-pierwszy-pociag-pasazerski-napedzany-wodorem-zdjecia/ [dostęp: 16.11.2022].

Maskeliűnaitë L., 2021: Railways in Lithuania: from tsarist Russia to Rail Baltica, Transport, 36(4), 364–375. https://doi.org/10.3846/transport.2021.16086 (Crossref)

Medoń S., 2022: Kraje Bałtyckie bliżej Zachodu dzięki szybkiej kolei Rail Baltica, [źródło elektroniczne] https://smoglab.pl/kraje-baltyckie-blizej-zachodu-dzieki-szybkiej-kolei-rail-baltica/ [dostęp: 16.11.2022].

Nash C., 2008: Passenger railway reform in the last 20 years – European experience reconsidered, Research in Transportation Economics, 22(1), 61–70. https://doi.org/10.1016/j.retrec.2008.05.020 (Crossref)

Nazarko J., Czerewacz-Filipowicz K., Kuźmicz K.A., 2017: Comparative analysis of the Eastern European countries as participants of the new Silk Road. Journal of Business Economics and Management, 18(6), 1212–1227. https://doi.org/10.3846/16111699.2017.1404488 (Crossref)

OECD Data, (2022). Infrastructure investment, Rail/Road, Euro, 2000–2020, [źródło elektroniczne] https://data.oecd.org/transport/infrastructure-investment.htm [dostęp: 10.11.2022].

Polok D., Michalski P., Szewczyk D., Keil D., Wieczorek S., Kaciakova P., Incze Z., Rycerz J., Nisztuk T., Dvoulety O., Krzemiński P., 2016: Future of the Visegrad Group. https://doi.org/10.13140/RG.2.1.3942.7444

Pomykała A., 2019: Rail Baltica – the project of the century, TTS Technika Transportu Szynowego, 25, 33–36.

Rada Europejska, 2017: 4. pakiet kolejowy: reforma europejskich kolei, [źródło elektroniczne] https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/4th-railway-package/ [dostęp: 16.11.2021].

Rada Europejska, 2022a: Europejski zielony ład. [źródło elektroniczne] https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/green-deal/#initiatives [dostęp: 28.11.2022].

Rada Europejska, 2022b: Budowa jednolitego europejskiego obszaru kolejowego, [źródło elektroniczne] https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/single-eu-railway-area/ [dostęp: 28.11.2022].

Rada Europejska, 2022c: Czysta i zrównoważona mobilność, [źródło elektroniczne] https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/clean-and-sustainable-mobility/ [dostęp: 28.11.2022].

Rail Baltica, b.d.: Rail Baltica Global Cost-Benefit Analysis, Riga, [źródło elektroniczne] https://www.railbaltica.org/rail-baltica-global-cost-benefit-analysis/ [dostęp: 16.11.2022].

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1315/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. w sprawie unijnych wytycznych dotyczących rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej i uchylające decyzję nr 661/2010/UE.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie unijnych wytycznych dotyczących rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej, zmieniające rozporządzenie (UE) 2021/1153 i rozporządzenie (UE) nr 913/2010 oraz uchylające rozporządzenie (UE) nr 1315/2013. COM(2021) 812

Ruvio A., Mortelliti N., Orchi S., 2022: A review on Rail Transport in Europe and Italy, 2022 IEEE International Conference on Environment and Electrical Engineering and 2022 IEEE Industrial and Commercial Power Systems Europe, 1–6. https://doi.org/10.1109/EEEIC/ICPSEurope54979.2022.9854799 (Crossref)

Saidi S., Mani V., Mefteh H., Shahbaz M., Akhtar P., 2020: Dynamic linkages between transport, logistics, foreign direct Investment, and economic growth: Empirical evidence from developing countries, Transportation Research Part A: Policy and Practice, 141, 277–293. https://doi.org/10.1016/j.tra.2020.09.020 (Crossref)

Samoilenko S., Osei-Bryson K.M., 2015: Before and After Joining the European Union: The Impact of Investments in Telecoms on the Visegrad Group of Countries and Baltic States, Journal of Global Information Technology Management, 18(2), 94–109. https://doi.org/10.1080/1097198X.2015.1052685 (Crossref)

Schürmann C., 2013: Accessibility patterns: Baltic States case study, Europa XXI, 24, 95–110. http://dx.doi.org/10.7163/Eu21.2013.24.7 (Crossref)

Seidenglanz D., Taczanowski J., Król M., Horňák M., Nigrin T., 2021: Quo vadis, international long-distance railway services? Evidence from Central Europe, Journal of Transport Geography, 92, 102998. https://doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2021.102998 (Crossref)

Stawicki M., 2018: Development of transport infrastructure in Latvia, Lithuania and Poland with support of structural funds, Proceedings of the 2018 International Conference „Economic Science for Rural Development”, 9–11.05.2018, Jelgava, 244–251. https://doi.org/10.22616/ESRD.2018.091 (Crossref)

Tóth B.L., 2019: The Visegrád Group and the railway development interest articulation in Central Eastern Europe, Eastern Journal of European Studies, 10, 175–195.

Urząd Transportu Kolejowego, 2021: Sprawozdanie z funkcjonowania rynku transportu kolejowego 2021, [źródło elektroniczne] https://utk.gov.pl/pl/dokumenty-i-formularze/opracowania-urzedu-tran/18979,Sprawozdanie-z-funkcjonowania-rynku-transportu-kolejowego-2021.html [dostęp: 09.12.2022].

World Bank, b.d.: Population estimates and projections. [źródło elektroniczne] https://databank.[źródło elektroniczne] https://databank.worldbank.org/source/population-estimates-and-projections# [dostęp: 30.11.2022].

Zhang X., Zhang Q., Sun T., Zou Y., Chen H., 2018: Evaluation of urban public transport priority performance based on the improved TOPSIS method: A case study of Wuhan, Sustainable Cities and Society, 43, 357–365. https://doi.org/10.1016/j.scs.2018.08.013 (Crossref)

Zmieniony wniosek Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie unijnych wytycznych dotyczących rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej, zmieniające rozporządzenie (UE) 2021/1153 i rozporządzenie (UE) nr 913/2010 oraz uchylające rozporządzenie (UE) 1315/2013. COM(2022) 384.

Statystyki

Downloads

Download data is not yet available.