Article Sidebar
Main Article Content
Artykuł koncentruje się na dylematach konsumentów związanych z wyborem produktów żywnościowych. Rosnąca świadomość konsumentów znajduje odzwierciedlenie w ich codziennych wyborach i ma znaczenie zarówno dla gospodarki, jak i zdrowia publicznego. Świadomość społeczeństwa rodzi tendencję do zwracania uwagi na aspekty zdrowotne poprzez wybór świeższych, lepszych jakościowo i mniej przetworzonych produktów. Konsumenci są coraz bardziej zainteresowani krótkimi łańcuchami dostaw żywności i skracaniem czasu potrzebnego na transport żywności „od pola do stołu”. Zachowania zakupowe są uwarunkowane m.in. indywidualną hierarchią wartości wyznawaną przez konsumenta, w której krótkie łańcuchy dostaw żywności utożsamiane są z lepszą jakością, niższą ceną i mniejszymi marżami handlowymi. Obserwuje się także preferencje dla produktów lokalnych i regionalnych. Rynek stwarza takie możliwości, gdyż zmiany prawne wprowadzone w Polsce w latach 2016–2017 umożliwiły rolnikom legalną sprzedaż bezpośrednią produktów żywnościowych zarówno w stanie nieprzetworzonym, jak i przetworzonym. Taka sprzedaż odbywa się w krótkich łańcuchach dostaw. Podobne zjawisko obserwuje się również wśród rolników w wielu krajach UE. Krótkie łańcuchy dostaw żywności odgrywają istotną rolę w procesie tworzenia przewagi rynkowej producentów rolnych, gdyż produkty żywnościowe są szybko dostarczane do finalnego odbiorcy. Bardzo ważne stają się w tym przypadku rynki lokalne, a sprzedaż bezpośrednia, która straciła na znaczeniu na przełomie XX i XXI wieku, ponownie zyskuje na popularności. Logistyczne łańcuchy dostaw żywności są przedmiotem rozważań w różnych dziedzinach nauki. Łączą one w sobie dylematy organizacyjno-techniczne, ekonomiczne, społeczne, kulturowe i zdrowotne. Celem pracy było określenie percepcji oraz preferencji
dotyczących łańcuchów dostaw żywności w kontekście zachowań konsumenckich mieszkańców południowo-wschodniej Polski. Badanie zostało przeprowadzone metodą CAWI (Computer-Assisted Web Interview). Z badania wynika, że respondenci wiążą jakość żywności z długością łańcucha dostaw, w sferze deklaratywnej preferują krótkie łańcuchy dostaw żywności, ale z nich nie korzystają. Znaczna część respondentów zadeklarowała, że jest gotowa zapłacić nieco więcej za bezpieczną i zdrową żywność. Badania potwierdzają, że współczesny konsument coraz częściej dostrzega znaczenie zdrowotności produktów i wiąże to ze skróceniem łańcucha dostaw żywności.
Article Details
Agboola S., Joel M.B.M., 2017: Classification of Some Seasonal Diseases: A Hierarchical Clustering Approach, Biomedical Statistics and Informatics 2(3), 122–127, https://www.doi.org/0.11648/j.bsi.20170203.16
Augère-Granier M-L., 2016: Short food supply chains and local food systems in the EU, [electronic source] https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2016/586650/EPRS_BRI(2016)586650_EN.pdf [access: 18.12.2021].
Balon U., Dziadkowiec M., Sikora T., 2016: Cechy jakościowe a decyzje zakupowe Polskich konsumentów soków owocowych, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna 49,4, 788–794.
Baran R., Marciniak B., Taranko T., 2017: Postawy konsumentów wobec marki pochodzenia polskiego i zagranicznego, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
Ben-Hassen T., El Bilali H., Allahyari, M. S., 2020: Impact of COVID-19 on food behavior and consumption in Qatar, Sustainability 12(17), 6973, [electronic source] https://www.mdpi.com/2071-1050/12/17/6973/htm [access: 15.12.2021]. (Crossref)
Chauhan V., Shah M.H., 2020: An empirical analysis into sentiments, media consumption habits, and consumer behaviour during the Coronavirus (COVID-19) outbreak, Purakala 31, 353–378, https://www.doi.org/10.13140/RG.2.2.32269.15846
Clausnitzer J., 2021: Food purchasing preferences during the COVID-19 pandemic in Finland 2020, [electronic source] https://www.statista.com/statistics/1121496/food-purchasing-preferences-during-the-coronaviruspandemic-in-finland/ [access: 10.12.2021].
Cranfield J.A., 2020: Framing consumer food demand responses in a viral pandemic, Canadian Journal of Agricultural Economics/Revue canadienne d'agroeconomie 68(2), 151–156, [electronic source] https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/cjag.12246 [access: 15.12.2021]. (Crossref)
Dobrowolski D., 2018: Paradoks XXI wieku – wiek głodu i niedożywienia czy nadmiaru i marnotrawstwa żywności?, [in:] D. Bogusz, M. Wojcieszak, P. Rachwał (eds), Poszerzamy Horyzonty t. VII, Mateusz Weiland Network Solutions, Słupsk, 23–33.
FAO, 2011: Global food losses and food waste. Extent, causes and prevention, Rome, [electronic source] https://www.fao.org/3/i2697e/i2697e.pdf [access: 7.10.2021].
Grzega U., Kieżel E., 2017: Trendy w zachowaniach konsumentów, [in:] M. Bartosik-Purgat (ed.), Zachowania konsumentów. Globalizacji, nowe technologie, aktualne trendy, otoczenie społeczno-kulturowe, PWN, Warszawa.
Jarosz M., n.d.: Piramida zdrowego żywienia i aktywności fizycznej dla osób dorosłych, [electronic source] https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/zasady-zdrowego-zywienia/piramida-zdrowego-zywienia-i-aktywnosci-fizycznej-dla-osob-doroslych-2/ [access: 07.10.2021].
Kaszuba K., 2019: W globalnym łańcuchu dostaw marnujemy jedną trzecią wyprodukowanej żywności. Raport, [electronic source] https://www.wiadomoscihandlowe.pl/artykul/szokujaca0skala-maenowania-zywnosci-wglobalnym-lancuchu-dostaw-raport [access: 12.12.2021].
Kawecka A., Gębarowski M., 2015: Short Food Supply Chains – Benefits for Consumers and Food Producers, Journal of Agribusiness and Rural Development, 3(37), 459–466, https://doi.org/10.17306/JARD.2015.49 (Crossref)
Kieżel E. (ed.), 2010: Konsument i jego zachowania na rynku europejskim, PWE, Warszawa.
Kneafsey M., Venn, L., Schmutz U., Balasz B., Trenchard L., Eyden-Wood T., Bos E., Sutton G., Blackett M., Santini F., Gomez Y., Paloma S. (eds), 2013: Short Food Supply Chains and Local Food Systems in the EU. A State of Play of their Socio-Economic Characteristics. Publications Office of the European Union, Luxembourg, [electronic source] https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/handle/JRC80420 [access: 10.12.2021].
Kokkorisa M.D., Stavrova O., 2021: Meaning of food and consumer eating behaviors, Food Quality and Preference 94, 104343, https://doi.org/10.1016/j.foodqual.2021.104343 (Crossref)
KPMG, 2020: Czy pandemia COVID-19 trwale zmieni zwyczaje zakupowe Polaków?, [electronic source] https://home.kpmg/pl/pl/home/media/press-releases/2020/09/media-press-czy-pandemia-covid-19-trwale-zmieni-zwyczaje-zakupowe-polakow.html [access: 15.12.2021].
Krajewski K., Kołożyn-Krajewska D., Wrzosek M., 2014: Ocena strat i marnotrawstwa żywności w obiektach handlowych a działania strategiczne handlu – wyniki badań; Etnocentryzm konsumencki na rynku produktów żywnościowych. Stan i perspektywy rozwoju, Marketing i Rynek, 6(CD), 835–849.
Kwasek M., 2016: Zrównoważona konsumpcja żywności sposobem na zmniejszenie marnotrawstwa żywności, [electronic source] https://docplayer.pl/25487298-Zrownowazona-konsumpcja-zywnosci-sposobem-nazmniejszenie-marnotrawstwa-zywnosci.html [access: 15.12.2021].
Lins S., Aquino S., 2020: Development and initial psychometric properties of a panic buying scale during COVID-19 pandemic, Heliyon, 6(9), e04746, [electronic source] https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2405844020315899 [access: 15.12.2021]. (Crossref)
Maciejewski B., 2018: Miejsca zakupu żywności polskich konsumentów, Handel Wewnętrzny 1(372), 99–108.
Matwiejczuk R., Tłuczak A., 2018: Wpływ koncepcji logistycznych na rozwój krótkich łańcuchów dostaw w sektorze rolno-spożywczym, Gospodarka Materiałowa i Logistka 77, 11/2020, https://www.doi.org/10.33226/1231-2037.2020.11.2 (Crossref)
Melski K., Walkowiak-Tomczak D. (eds), 2016: Żywność dla świadomego konsumenta, Wydział Nauk o Żywności i Żywieniu, Uniwersytet Przyrodniczy, Poznań.
Michalczyk J., 2018: Zrównoważony łańcuch dostaw żywności. Wybrane inicjatywy, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu 523, 221–241. (Crossref)
Mróz B., 2013: Konsument w globalnej gospodarce. Trzy perspektywy, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
Mulawka T., 2021: Czym charakteryzuje się łańcuch dostaw artykułów spożywczych i jak można go skrócić?, [electronic source] https://www.3dbinpacking.com/pl/blog/lancuch-dostaw-artykulow-spozywczych/ [access: 05.12.2021].
Renting H., Marsden T.K., Banks J., 2013: Understanding alternative food networks: exploring the role of short food supply chains in rural development, Environmental and Planning A 35(3), 393–411. (Crossref)
Rozporządzenie Delegowane Komisji (UE) NR 807/2014, Dz.U. UE L 227/1 [electronic source] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32014R0807&from=EN [access: 10.12.2021].
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 1305/2013, Dz.U. UE L 347/487 [electronic source] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32013R1305&from=RO [access: 10.12.2021].
Serafin R., Pilis D., 2020: Krótkie łańcuchy dostaw żywności w programach rozwoju wsi i rolnictwa. [in:] R. Serafin i D. Pilis (eds), Przykłady organizacji krótkich łańcuchów dostaw żywności, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Krakowie, Kraków, 10–17, [electronic source] http://cdr112.e-kei.pl/cdr/images/2021/03/Raport-KLD.pdf [access: 17.12.2021].
Serafin R., Pilis D., 2020: Przykłady organizacji krótkich łańcuchów dostaw żywności, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie. Oddział w Krakowie, Kraków.
Sobczyk G., 2018: Zachowania konsumentów wobec nowych trendów konsumpcji – wyniki badań. Annales Universitatis Marie Curie-Skłodowska, Lublin – Polonia, 52, 1, https://www.doi.org/10.17951/h.2018.52.1.171 (Crossref)
Stadtler H., Kilger Ch. (eds.), 2008: Supply Chain Management and Advanced Planning, Conception, Models, Software and Case Studies, Springer, Berlin, [electronic source] https://mynotesonsystemicthinking.files.wordpress.com/2011/02/scm-and-adv-planning.pdf [access: 18.12.2021].
Stasiu K., Maison D., 2014: Psychologia konsumenta, PWN, Warszawa.
Stenmarck A., Jensen C., Queste, T., Moates G., 2016: Estimates of European food waste levels, Stckholms FUSIONS, Stockholm, [electronic source] https://www.eu-fusions.org/phocadownload/Publications/Estimates%20of%20European%20food%20waste%20levels.pdf [access: 05.10.2021].
Strużyna A., 2020: Problematyka ciągłości łańcucha dostaw w spożywczym biznesie ekologicznym, Współczesna Gospodarka 11 is.1(35), 29–38. (Crossref)
Szczepaniak I., Grochowska R., 2020: Skala strat i marnotrawstwa żywności w ogniwie przetwórstwa spożywczego w Polsce i przyczyny ich powstawania, [in:] S. Łaba (ed.), Straty i marnotrawstwo żywności w Polsce. Skala i przyczyny problem, IOS-PIB, Warszawa.
Szymańska E., Lukoszova X., 2019: Krótkie łańcuchy dostaw produktów żywnościowych, Ekonomika i Organizacja Logistyki 4(1), 91–101. (Crossref)
Szymańska M., 2019: Marketing żywności w ramach krótkich łańcuchów dostaw, Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego 2, 133–136.
Tundys B., 2015: Krótkie łańcuchy dostaw produktów spożywczych (SFSC) – ujęcie teoretyczne i praktyczne. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach 249, 94–110.
Yuen K. F., Wang X., Ma, F., Li K.X., 2020: The psychological causes of panic buying following a health crisis, International Journal of Environmental Research and Public Health,17(10), 3513. https://doi.org/10.3390/ijerph17103513 (Crossref)
Wicki L., 2020: The impact of WWS implementation on work productivity. The case of three distribution warehouses, Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Logistyki 5(3), 77–91. https://doi.org/10.22630/EIOL.2020.5.3.23 (Crossref)
Wieland A., Wallenburg C.M., 2013: The influence of relational competencies on supply chain resilience: a relational view, International Journal of Physical Distribution & Logistics Management 43(4), 300–320. (Crossref)
Downloads
- Krzysztof Kud, Marian Woźniak, E-handel poprawą efektywności logistycznego łańcucha dostaw pomiędzy handlem a klientem detalicznym w dobie kryzysu COVID-19 , Ekonomika i Organizacja Logistyki: Tom 8 Nr 4 (2022)
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.